Zikpuii Pa ‘Zozâm Pâr’ thlirna (Assignment)


Zikpuii Pa ‘Zozâm Pâr’ thlirna

1. Introduction: Zikpuii Pa
            Thu leh hla hmanga Mizote zinga hriat hlawh, ziaktu leh hla phuahtu ropui, Zikpuii Pa (K.C. Lalvunga) hi Siamkima Khawlhringin ‘Father of Mizo Poetry’ nihna a pek, Hrawva (1893-1965) leh Lalluii Chhakchhuak te fapa niin kum 1929 December ni 27 khan Aizawl Venghluiah a lo piang a. Lehkha zir mi tak a ni a, B.A. a zawh hnuin 1962 khan Indian Foreign Services (IFS) a inziak tling nghe nghe. Mizo zinga IFS hmasa ber a ni a, India Ambassador niin khawvel ram hrang hrangah hna a thawk kual zar zar a. A thawhna ram miten an lo lawm em em zel a, India ram tan pawh he Mizo tlangval hi a chhuanawm hle \hin a ni awm e.
            Kum 1948 September ni 5 khan Darhmingthangi (Zikpui Nu) nen inneiin fanau malsawmna pawh an dawng \ha hle a. Hlim taka lehkha a ziah chhoh zel laiin October 10, 1994 tlaiah a chau thut a, kar lovah marphu awm tawh lohna ram a pan ta mai a. A tûk October ni 11-ah chuan Venghlui tlanmualah vui liam a ni ta a ni.
            Thu leh hlaa mi tui, ziak pawh thiam, sawi pawh thiam a ni a. A titi pawh a ngaihnawm em em \hin. Thu eng emaw zat a ziak a, thawnthu panga vel a ziak bawk. A thawnthu ziak, mi hriat hlawh leh lar zualte chu – ‘Nunna Kawng |huampuiah’ te, ‘C.C, Coy. No. 27’ te, ‘Silverthangi’ te leh ‘Kraws Bulah Chuan’ tihte a ni. A thawnthu sei leh tawi ziakhote zawng zawng hi a ngaihnawm viau zel a, han belh chian pawhin zir zau tham tak a ni \hin.
            Hla phuah lamah pawh a duai lo hle. A saka sak tur chi leh a chhama chham tur chi hla a phuah zinga chhinchhiah tlak zualte chu ‘Sikni Eng’ te, ‘Lungrukah min vei ve rawh’ tih te, ‘Hruaitu Vanapa kan ngai’ tihte leh ‘Zozam par’ tih te hi a ni. Zikpuii Pa hi chhamhla phuahtu (Poet) ti-a chhal ngam, chutih rualin a saka sak chi hla a phuah nual bawk avangin Song Writer a nihna lam pawh sawi tel ngei chi a ni. Zikpuii Pa hian hla sak chi pasarih leh hlahril sawm lai a phuah a. Heng a hlate hi Shillong-a College a kal lai, kum 1950 bawr vela  phuahte an ni hlawm.
2. Hla awmzia leh kawhhmuh tum
            ‘Zozam Par’ hla awmzia leh a mi kawhhmuh tum ber chu, mihring vanglai nia a lungawina chu pangpar mawi angin rei loteah a boral leh a. Thil tih \ha erawh chu a zarzotu mipui vantlangin an hre reng \hin a, chu chu a hlu zawk tihna a ni. William Shakespeare-a Sonnet 60-a hunin mihringte a len bo hnu pawha thu leh hlate erawh chu a la châm reng tur thu a sawi angin, zamzo par vul lai ang maia mawi mihrig nun vanglai hun, rei lotea ral leh mai \hin mah se thil tih \ha chuan mite nunah rei tak thu a sawi zawk \hin. A ral ve mai ngai lo.
            Entir nan, Vanapa te hi kan la hriat reng a, vawiin thlenga a chanchin tu leh fate hnenah kan la inhlan chhawn zel chhan chu a tlawmngaihna te, mahni nawmsakna aia mi dang nawmsakna ngaipawimawh mi a nihna avang te a ni ber a, mawina, hmel\hatna aiin thil tih \ha hi a \ha zawk a ni tih hi ‘Zozam Par’ thu ken laimu a ni.
3. Summary
            ‘Zozam Par’-hi mihring nun, a bik takin vanglai hun chhunga kan hmel mawina, chakna leh Zamzo vul chhung rei lo tea a mawina tehkhinna emaw, khaikhinna emaw a ni. Kumpui a lo her a, buh lak a han hun leh meuh chuan buh hmin êng tuar tawh zinga, thlam chhehvelah lawm lungrual nula leh tlangvalte rilru tilawm tur rengin zamzo a lo vul chûk a.
            Zamzo par hi rawng chi tam tak a awm a, Mizoin mathei loa thlam bula an chin chan hi a awm a, a bul takah chuan ramhuai laka inhumhimna emaw, bihrukna emaw a ni. Hmanlai ngaihdanin zamzo phena mi chu ramhuaiin a hmu thei lo tih a ni. Chubakah, zamzo \angkaina chu pangpar mawi tak a ni a, hawn kawngah ngaihzawngte chhawl\huai nan a remchangin a duhawm a, a mawina chuan hmangaih biahthu a hril chiang bik a ni.
            Chuti ang tak chuan mawiin \angkai mah se, kum tharah lo leh thlam te, chûl a lo nih hnu chuan khaw\hal nipui sensa hnuaiah zamzo par pawh a lo chuai a, a lo \il zo leh \hin. Chu zamzo par mawina chu ngai eng ang mah ila rei lo te-ah a chuai lo thei lo a, auh auh a sawt lo. Chuti ang bawkin mihring nun chhunga kan hun hlu ber, tleirawl chhuak chho hi vanglaini duhawm tak chuan a lo hmuak a, chuti taka kan lo thlir kan vanglai ni chu chuai tawh loa awm reng atan a duhawm hle.
            Mahse, lenlai ni chu a ral a, kan nun chu thlân lam panin a awngrawp thla leh thuai a, chumi mihring nun zuihthla lam chu uiin hnam tin hi kan lung a leng a, mahse a sawt lo. Chuti a nih chuan kan khawvel nun hi a hoin a thlawn mai mai a ang em? Zamzo par mawi tak mi chu, nipui lo thaw chuan a chhem \il vek a, mahse a par mawina lo hmu tawhtu chuan an theihnghilh thei lo a, an lunglen nite chuan an hre reng \hin.
            Chuti ang bawkin mihring vanglai hmel mawina leh chaknate chu bo mah se mihring thil tih \ha nei leh rilru \hate chu khawvelah an hming a dai tawh ngai lo. Chuvangin, vanglai ni hmel mawina leh chakna ringawta innghat loin thil \ha tiin hming chher tum ta zawk ila, vanglainite’n mual an liam a, thihna kut vawt hmaah pawha zam lo leh ding chang tur awm chhun chu hming\hatna a ni.
4. A nihphung (Technique) thlirna
            Zozam Par hi chang bithliahah chuan chang thum nei a ni a. A chang tin hian tlar sawmpakhat \heuh a nei a. Chang tin tlar khatna zel hian lam (Syllable) sawmpakhat \heuh a nei bawk. He hlain Poetry nihphung/zia a neihte lo thlir ila.
            4.1 Subjective Poetry: Poetry hi  a thu (Subject Matter) azirin \hen dan leh kalpui dan chi hnih a awm a. Chungte chu Subjective Poetry leh Objective Poetry a \hen an ni. Pawn lam hmuh theih ang chi, thil \ha leh langsar tham ang chi te, thil lo thleng leh min hual veltu, kan vela thil awm kan hmuh theih chi hrang hrang hmanga hla phuahna hi Objective Poetry an ni a. Hla phuahtu suangtuahna leh thil veizawng sawi chhuahna, a taka hmuh tur awm lem lo ang chi phuahna hi Subjective Poetry an ni.
            A tawi zawnga sawi chuan hla phuahtuin ama ngaihdan leh pawm dan tar lang lem loa thil nihphung a tarlanna hi Objective (Impersonal) Poetry a ni a, hla phuahtu ngaihdan leh pawm dan, a rilrua a suangtuahna hlaa a chantirna hi Subjective (Personal) poetry a ni thung. Zikpuii Pa hlate hi a rilru puang chhuaka amah ngei a tel vena hla (Subjective Poetry) a ni deuh vek.
            Thil ral khat uipui tuilian thlira thlir ngawt chu a thei lo a ni berin a lang. Amah inhnamhnawih loa thil a nihna anga a han thlir ve \um pawhin a tawp lamah chuan amah a zuang lut ve leh nge nge \hin. He hlaah pawh hian  zamzo par mawizia thiam takin a sawi chho a, a chang tawp lam chuan amah a hnuk lut leh a. A thupui ang chuan Objective Poetry ni awm tak a ni a, chuti ang tak chuan a phuah chho reng a, mahse amah a lo lang leh zauh \hin.
            4.2. Ode: Ode hla hi Lyric aia puithu deuh zawk leh urhsun zawka phuah, phuah chhan bik leh chham bik neia phuah a ni a, Lyric huang chhunga mi nia sawi awm tho mah se, Ode chu thu uar lehzualna a ni. Khuarel (Nature) lam a phuahna hla pahnih zinga pakhat Zozam Par hi Ode huang chhunga rin luh theih a ni.
            4.3. Narrative Structure: Hla hi a bul a\anga a tawp thlengin thawnthu sawi ang maia inla lawn \ha taka rem a awm a, chuti ang chu Narrative Structure an ti. Hla tlar leh chang tin, inkahpup chaw thlapa hla phuah ang chi hi a ni. Thawnthu nei a awm thei a, thawnthu nei kher lo pawh a ni thei tho. Heti ang hla hi chu chang thumna leh chang lina kan dah thlak thleng chuan a buai nuai thei a, thawnthu sawi thiam lo sawi ang maiin a inkal thelh vek thei a ni. Chuti ang bawk chu Zozam par pawh hi a ni.
            4.4 Symbol: Shakespeare-a Sonnet 60-a hringnun kan hmuh ang dauhin Zozam par tih hla chang hnihnaah pawh hian rawllthar hmel mawi tak tak pawh Ni-in a liampui leh mai \hin a ni a ti a. Heta ni pawh hi hun sawina (Symbol) tho a ni. Aaherawhchu he lai changah hian a tawp mai lo a, Ngurchhawna’n ‘Fam an Chang Ta’ tih hlaa a sawi ang deuhin chuai tawh lo tura thil hmuh thiam a nei a, chu chu –
            “Ngaiteh vanglai ni chuai mah se hming mawina...
            ...Khuarei chang tur atan erawh dawn la,
            Hming\ha a tlo zawk ang \hang leh thar chenin” (L 29-33)
a ti thei a ni.
            He hla hi a thu luang (flow) a \ha a, chhiar harsa a awm lo. Chutih rualin a hla phuah dangte ang bawkin thu inzûl (rhyming) a awm lo a, Mizo hlaah hian rhyming hian awmzia a nei tam vak lo nia a ngaih vang pawh a ni ang, a tlar tawpah rhyme hmuh tur a awm lo. Chutih rualin, rhyme tel lo pawhin Mizo hla hia \ha tawk a ni tih chiang takin a pholang a, hla mawina chu thu inthlep rem leh a thu luangdam \ha, a \awngkam thiamna bawk a ni tihah chuan a chiang hle thung.

5. Fakselna (Critical View)
            Kuarel lam hla pahnih chauh a phuah zinga pakhat zawk ‘Zozam Par’ hi a dang ‘Sikni Eng’ nen a inthlau hlein a hriat. ‘Sikni Eng’-ah chuan thlasik laia zing ni chhuak mawizia hahìp-in a sawi a, Vankhama’n  Tlaizawng Par’ mawizia sawi chhuah nan –
            “Tleitir sakhmel ianga Tlaizawng par
            Vulmawi ka ti ang che hming lema’n”
a ti a. He tehkhinna hi a mawiin a sang hle tawh a, mah se Zikpuii Pa chuan pen khat dang a pen leh hram a – “Tleitir sakhmelin a cho lo che” a ti tawl mai. Mihringte mita mawi ber \hin ‘Tleitir’ hmel\ha tak takte pawhin an teu phak loh hiala mawi niin a sawi.
            ‘Zozam Par’-ah thung chuan,
            “Lawm lungrualte lunglawm nan...
            Zalam \huama zawldi \huai nan” (L 3,5)
tiin Zamzo mawina leh \angkaina chu a sawi duh tawk der tawh. Vankhama’n ‘Tlaizawng Par’ a enna tarmit bawk vuahin, ‘A chuai leh \hin \hal rum chung turni hnuaian” a ti zui nghal a. Zamzo par hi a lunglenna hriltu leh kaichhuaktu mah ni se, chang khatna bak a awh zo meuh lo.
            Chutih rualin, \henkhatin tuifawn so bulh bulhin \iau lung a vawrh chhuak tâk ang maia mihring nun an tehkhin laiin a lunglenna hmuh hmaih theih hauh loh tura zamzo par leh vanglaini hun duhawm ber a khaikhin hi fuh hle. A thuam ropui zawng zawng inbel chung pawha lal ropui Solomona’n ‘Tuk tin par’ a tluk loh laiin hringnun hun duhawm lai ber chu zamzo par nen a tehkhin thiam hle.
            Fûr ruahtuiin a chawm len, thlasik ni dul riai hnuaia mawi em em a thlam bul kai vel huala par \hin zamzo chu hah taka hna thawkte tan pawh rilru tihlimtu a la ni fan a. Ramhuai laka inphenna a nih piah lamah he hla phuahtu mit a\ang chuan rim taka hnathawkte hahdamna thlentu a ni. Chu ram pangpar mawi tak chuan mihring nun a hmuh fiahtir tlat a ni.
            Roland Barthes-a te’n ziaktu chuan a chhiartu leh ngaithlatute a ngaichang tur a ni a tih te, Wordworth-a te’n a lo ngaithlatute tan hla hi phuah tur a ni an tih zawng zawng zawm famkimin ‘Zozam Par’-ah hian a phuahtu hian inhnemna tur a dah tel a. Vanglai nun a liama chuai leh mai \hin mihring nun chu chuai hlen loa, a par reng theihna tur ‘Hming\hatna’ thuruk a chhawp chhuak a ni.
            Tin, T.S. Elliot-a te thu khawchangin, hla chu lunglenna hrikthlakna mah ni se, mimal lunglenna bil lakah a fihlim tur a ni an lo tih erawh a zawh tluan chhuak zo bik lo. A chang tir lamah Contemporary Critic duhzawng takin Objectivity a kalpui hnuah Subjectivity-ah bawk a tlu lut leh a. Hei hian a hla kalphung ngheh lohna lai a tarlang ve thung. John Keats leh Shelly te \hian dun thu lum, hla mawina erawh a nei \ha hle.
6. Philosophy (a thukphum)
            Hlahril \hat leh \hat loh hriltu pawimawh tak pakhat chu a thu laimu, a thukphûm (Philosophy) a ni thui hle. Literautre hi darthlalang anga hringnun tarlanna a ni a, hla \ha pawhin hringnun a phochhuak \ha \hin. Mihring nun thu ril chai zui tham, nun kawng sialtu pawimawh tak emaw, mite thinlunga cham rei a, thi mai mai lo tur thu ken nei chu hla \ha tak a tling.
            Chuti ang zawnga ‘Zozam Par’ hi kan thlir chuan, vanglai nun tawite, nipui \hal khaw ruma chuai leh mai tur zamzo anga thlasik ni nem hnuaia par chhuang, \halvaêkchar hun pawha chul lo tur hringnun lairil, nun thuk zawk tarlangtu, zamzo par mawina tem tawhtute tana hmuh hmaih theih hauh loh tur, \hang leh thar chena an hriat reng tur chu hming\hatna a ni.
            He hlain a ken tel, a laimu chu ‘thil tih \hat’ a ni. Chu chuan hming\hatna a thlen a, vantlang mipuiin an hre reng \hin. Chuti angin, zamzo par mawina hmu tawhtute’n a mawina an theihnghilh lo a, thlam kawt sir tuaka \awi laih maite chu lung tilengtu a tling hliah hliah reng a ni. Hma thar la-in zau hranah ring thar siam mah se, nipui hun a lo thlena chuai leh mai tur pawh ni se, zamzo par chu thlam kawt sir velah bawk an ching leh \hin.
            Hmingchhiattnate hi thup tum viau mah ila, bui chhia laih lohin a inpuang tih ang maiin hun hian a tarlang leh tho \hin. Hminghliauna hi hotê a ni a, hming\hatna pawh hi beih chiam chiam lam a ni lo, nun danin a tar lang mai \hin. Mi hming\hate chu chhuan tam tak ral hnu pawhin sawi leh fak an la hlawh fo.

6. Tlangkawmna
            Zamzo par vul lai leh mihring vaglai duhawm em em pahnih khaikhinin chuai mai tur an nihzia lungchhe vankai chingchihlipa a hril hnuah thih hnu pawha dam reng tur thuruk puang chhuaktu Zikpui Pa them thiamna hi fak tlak a ni ngei mai. Hla phuahtute zingah hian \henkhat chuan khawvel sualna an hmu a, thlawh chhuahsan an duh \hin a. |henkhat chuan an \ah chhan \hin.
            Mizote phei chu, vanram ngaih hla a\ang ringawt pawhin khawvel hrehawm tibertute ni hialin an sawi \hin. Chutih laiin, \henkhat thung chuan siam \hat vut vut an chak \hin. |henkhat chuan zawi te-in boruak \ha tak hnuaia her danglam an duh \hin a, chuti ang chu Zikpuii Pa pawh hi a ni ve ngei ang,
            “Hming\ha a tlo zawk ang \hang leh thar chenin” (L 33)
tih hi a thupui ber ni awm reng a ni.







Work Cited
Zikpuii Pa. Zozam Par. Lengchhawn Press: Aizawl. 1999

Bibliography
Khiangte, Laltluangliana, D.r., Mizo Hla Leh Chham Hlate. L.T.L Publications. 2009
Lalrinfela, H. Chawlhna Tuikam. Gilzom Offset:Aizawl. 2002
Lalrinthanga, M.C., Ziaktu Ropui Zikpuii Pa. Lengchhawn Press: Aizawl. 2002
Vannghaka, K.C., D.r., Literature Kawngpui. Gilzom Offset: Aizawl. 2015
Zikpuii Pa. Zozam Par. Lengchhawn Press: Aizawl. 1999

Comments

  1. Zamzo buk phena awm ramhuaiin a hmu thei lo tih thawnthu kha engnge khah? A eng thawnthu ber nge ka va hre ta lo em!

    ReplyDelete
  2. Casinos Near IGT Casino IGT - Mapyro
    Find the best casinos near IGT Casino IGT 원주 출장샵 in IGT, United 부천 출장안마 States of America. Mapyro users like 통영 출장마사지 to play 보령 출장마사지 casino 영주 출장마사지 games, not gambling.

    ReplyDelete

Post a Comment

Popular posts from this blog

Critical Analysis of Church Going

Aizawlah Aizawler-Review

Saikuti Zai Thlirna